Czy wiesz, że Krzysztof Kolumb odkrył nie tylko Amerykę ale najprawdopodobniej pierwszą piłkę do tenisa? Czy wiesz, że pierwsze rakiety do tenisa był wędzone? Czy wiesz, że pierwsze europejskie piłki do tenisa były zrobione z nici wełnianych i skóry koziej? Czy wiesz, że pierwsze “pojedynki” w tenisa odbywały się przez luźno powieszony sznurek?

W literaturze fachowej do dnia dzisiejszego istnieją spory,  kiedy tak naprawdę powstał tenis, kto wyprodukował pierwszą rakietę i piłkę do tenisa. Heiner Gillmeister w swojej książce “Kulturgeschichte des Tennis” pisze, że tenis powstał dużo wcześniej jak w XV w. Niektóre źródła podają, że ślady  tenisa można znaleźć już  w kulturze greckiej, rzymskiej i egipskiej. Tenis był praktykowany  w średniowieczu  w XI w.

Tenis został wynaleziony prawdopodobnie przez mnichów i początkowo grano w tenisa na podwórzach klasztornych w północnej Francji. Do końca XV wieku grano  piłkami ze  skóry wypełnionymi wełną, piaskiem lub innymi materiałami. Na początku grano w tenisa dłonią, stąd nazwa “jeu de paume”. Uderzano otwartą dłonią później częściowo wykorzystywano rękawicę. Grano dłonią, pięścią, specjalnie ukształtowaną drewnianą deską. Grano ze sobą na wolnym powietrzu bez pomocy sznurka. Później pojawił się sznurek i rakieta. Pierwotnie serwowano na ukośne daszki klasztornych krużganków a po opadnięciu piłki rozgrywano partyjkę na wewnętrznym dziedzińcu klasztoru. Początkowo traktowano ukośne daszki jako miejsce rozpoczęcia gry. Z biegiem czasu miłośnicy tenisa zeszli na „ziemię” i zaczęli wykorzystywać ściany podwórza, zamkowe nagrobki, kościelne podwórza lub zamkowe dziedzińce do rozpoczęcia gry. Pierwszy turniej tenisa rozegrano najprawdopodobniej w Bruggi, w drugiej połowie XV wieku.

Pierwsze udokumentowane wzmianki na temat tenisa pojawiły się dopiero w XVI w. we Włoszech. Opisał je w swojej książce pod tytułem “Trattato del Givoco della Palla di Messer” Antonio Scaino włoski ksiądz z Ferrary. Na początku, jak pisze Scaino, grano piłką z miękkiej skóry koziej wypełnionej nićmi wełnianymi. Pierwsza piłka gumowa  pojawiła sie dopiero w XIX w. w Anglii.

Pierwszym królewskim tenisistą był – urodzony w 1289 roku – Ludwig X z Francji. Niestety był jedną z pierwszych królewskich ofiar uprawiania tenisa. Ludwig X zmarł na zapalenie gardła po meczu tenisowym. Kolejnymi ofiarami tenisa byli Filip Piękny, Król Kastylii oraz Karol VIII. Ten ostatni zmarł po uderzeniu głową o framugę drzwi w drodze na kort tenisowy. Wiele koronowanych oraz książęcych głów grało w tenisa aż do całkowitego zadłużenia się.

W XVI i XVII wieku rozwinął się tenis na skalę masową. Pomimo występujących zakazów coraz więcej mieszczan, studentów i majętnych  chłopów grało w tenisa. W miastach i zamkach powstaje coraz więcej odkrytych i zadaszonych miejsc do grania w tenisa.Wiek XVI i XVII to złote lata tenisa nie tylko w Anglii i Francji ale również w innych krajach. W drugiej połowie XVII w. w Paryżu powstało ponad 100 domów gry o tyle w drugiej XVIII w pozostało ich tylko kilka. Domy gry przeznaczano na cele publiczne. Tenis nie skupiał już tak uwagi arystokracji ale bardziej wojska i studentów. Spadek gry w tenisa następuje w okresie Rewolucji Francuskiej a po 1789 roku wprowadzono zakaz gry w “jeu de paume”.

Król francuski Franz I był wielkim miłośnikiem tenisa i zażyczył sobie wybudowanie na statku „La Grande Francoise” przykrytego kortu tenisowego. Król Franz I spędził wiele lat we Włoszech oraz traktowany jest jako pierwszy król francuskiego renesansu. Sprowadził do Francji miedzy innymi Leonardo da Vinci. Poprzez agentów zakupił wiele dzieł sztuki włoskiej min. Tycjana, Michelangelo i Raffaela co stworzyło podwaliny pod zbiór obrazów które można dzisiaj oglądać w Luwrze.

Król Henryk VIII był fanatycznym tenisistą i posiadał kilka rakiet oraz wiele kortów tenisowych. Grał o wysokie stawki i wydał w ciągu trzech lat ze swojej szkatuły ponad 3000 funtów. Poddani króla mogli posiadać swój własny kort jeśli ich dochód roczny przekraczał 100 funtów, od innych wymagano posiadania licencji.

Piłki do tenisa z XVI i XVII wieku różniły się od dzisiejszych piłek z gumy. Wartościowe piłki wykonywano ze skóry wypełnionej wełną, włosami z głowy lub brody. Mniej wartościowe piłki wypełniano piaskiem, ziemią lub wiórami metalowymi. Prowadziło to do kontuzji a nierzadko śmierci. Od około 1700 roku zastąpiono skórę białym suknem.

W złotej erze rozwoju tenisa we Francji pojawiają się pierwsi  profesjonalni tenisiści którzy jako zawodnicy  i trenerzy produkują piłki i opiekują się placami do gry. W połowie XVI wieku powstaje cech tzw. paumiers-raquetiers osób, które nie tylko grają ale i produkują rakiety i obuwie bez obcasów i z filcowym spodem. Nowy mistrz cechu musiał nie tylko produkować rakiety i piłki tenisowe ale pokonać w meczu dwóch uznanych tenisistów.

Wraz z rozwojem tenisa w tym okresie pojawiało się coraz więcej krytyki na tę dyscyplinę sportu. Domy gdzie grano w tenisa wykorzystywano do flirtowania i do grania o wysokie stawki. Grano we wszystkie możliwe gry hazardowe. Wzrastała liczba oszustw. Reguły gry jak i wielkości placów do gry były ciągle niejasne. Drastycznie spadała liczba domów gry w końcu XVII oraz na początku XVIII a pozostałe zamieniały się w teatry i sale balowe. W czasach rewolucji francuskiej gra w tenisa została zabroniona.

Pierwsze rakiety do tenisa były zrobione z jesionu i miały kształt gitar. Co ciekawe naciąg z jelit zwierzęcych (najczęściej baranich) był wciągnięty po przekątnej rakiety a nie jak dzisiaj wzdłuż i wszerz rakiety. Rakieta nie posiadała tzw. serca. Drzewo z którego robiono rakiety, najpierw było moczone w zimnej wodzie po to aby zmiękło, następnie gotowano je w gorącej wodzie i formowano kształt rakiety w specjalnej formie. Następnie pomiędzy oba ramiona  wmontowywano tzw. serce rakiety. Najczęściej z drzewa lipowego. Zbijano gwoździami serce rakiety z ramą oraz rączką rakiety. Wiercono otwory oraz owijano rączkę sznurkiem. Później owijano rączkę rakiety skórą owczą.  Potem rakietę szlifowano i polerowano. Na koniec rakieta lądowała w piecu wędzarniczym aby utwardzić ramę oraz nadać odpowiedni kolor rakiecie.

Zwolennicy gry rakietą uważali, że piłkę można  lepiej podciąć i uderzać  z większą prędkością. Liczono według zasad które praktycznie do dzisiaj się nie zmieniły.

Grano na wolnym powietrzu i taka gra nazywała się “longue paume” oraz w pomieszczeniach zamkniętych o nazwie” court paume”. Równolegle w Anglii praktykowano  grę pod nazwą “Royal Tennis” w krytym obiekcie a nazwa wywodzi się od królów i arystokratów.

Wielka rewolucję wywołało wprowadzenie piłki gumowej na początku XIX w. Wulkanizację gumy wymyślił Ch. Goodyear. Tu trzeba wspomnieć, że już Krzysztof Kolumb zaobserwował jak Aztekowie wykorzystują do gry i zabawy  piłki z  gumy kauczukowej. Piłkę owiniętą dwoma kawałkami flaneli wynalazł pod koniec XIX w John Heathcote. Do dalszego rozwoju tenisa w Anglii przyczyniło się wynalezienie kosiarki do trawy. Stąd nowa nazwa “Lawn Tennis”.

Dużo osób grało w paume  w ogrodach  w różnych częściach Anglii, ale dopiero emerytowany wojskowy zauważył możliwość komercjalizacji  tej gry i uzyskania patentu. Nazywał się Major Walter Clopton Wingfield  i opatentował w 1874 roku grę pod nazwą “Sphairistike” lub “Lawn Tennis”. Kort w tamtym czasie różnił się od dzisiejszego. Kształtem przypominał klepsydrę. Siatka była zawieszona na wysokości 1,5 m po bokach i 1,4 m w środku. W 1875 roku wprowadzono linie i obniżono siatkę. Dwa lata później wprowadzono kształt który zachował się do dnia dzisiejszego.

STARE RAKIETY

Praktycznie od czasu powstania pierwszej rakiety z drewna (XV w.) do początku lat 30 naszego stulecia produkcja rakiet z drewna się nie zmieniła. Rakiety wykonywano z jesionowych desek, drewniane deski przez długi czas moczono w wodzie, gotowano a następnie gięto dla osiągnięcia żądanego kształtu. Były to tak zwane rakiety z pełnego drzewa. Na początku lat 30 wprowadzono rakiety których rama składała się z kilku sklejonych warstw drzewa. Były to tak zwane rakiety z ramami z drzewa warstwowego. Budowano rakiety z kilku warstw pomiędzy które wstawiano surową skórę, wkładki z włókna szklanego, fibry, wzmocnienia z tworzywa sztucznego i inne. Pierwsze rakiety z innych materiałów niż drewno  pojawiły się na początku lat 20. Eksperymentowano z ramami ze stali, pełnego aluminium, z profili aluminiowych, lanego magnezytu. Takie modele jak “Dayton” z rurek stalowych czy “Birmal” firmy Birmingham Aluminium Casting Co. z pełnego profilu aluminiowego przeszły już do historii.

Późniejsze lata to dalszy rozwój technologii materiałowych takich jak włókno szklane, włókno szklane z domieszką grafitu i włókien węglowych, jak również kombinacje z domieszką boronu, ceramiki, kevlaru i innych włókien. Model  MAX 200 firmy Dunlop produkowany był z nylonu z włóknami grafitowymi w procesie odlewania w formie.

Kształt głowy rakiety przybierał różne formy. Od klasycznego owalnego kształtu, rakiet z odchyloną główką od swojej osi o kilka stopni (tzw. tilt top ), do rakiet ze spłaszczoną główką.

Serce rakiety posiada za sobą bardzo długi okres rozwoju. Do początku lat 20 naszego wieku serce rakiety było wypukłe do wnętrza rakiety tzw. serce konvex – wypukłe. Serca rakiet wykonywano z bardzo różnorodnych gatunków drewna jak lipa, grusza, mahoń, czereśnia. Później pojawiają się rakiety z sercem  które tworzy owalny kształt rakiety tzw. serce konkav (wklęsłe). Wyjątkiem są rakiety z otwartym sercem w kształcie trójkąta.

Prawie do końca XIX w stosowano w rakietach skórzane owijki rączki. Później z uwagi na to, że skóra pod wpływem potu szybko wilgotniała a następnie twardniała co skutkowało odciskami na dłoniach zaprzestano produkcji rakiet ze skórzanymi owijkami. Od tego momentu aż do końca lat 30 rakiety nie posiadały owijek skórzanych a jedynie cienką warstwę skóry na zakończeniu rakiety.

Kształt rączki rakiety z reguły był  kanciasty (8-kątny) ale produkowano również rakiety z okrągłym uchwytem czy rakiety z uchwytem stożkowym. Do klasyki przeszedł uchwyt pod nazwą rybi ogon.